Evden Çalışma Sürecinde Yaratıcılığımızı Nasıl Ortaya Çıkarabiliriz?

Yazan: Ömür Doğan

Evden çalışma yaratıcılığı ve inovatif düşünmeyi olumlu mu etkiliyor olumsuz mu etkiliyor?

Bu konuda her ikisini de söyleyen görüşler bulunmakla beraber, ben evden çalışsanız da çalışmasanız da yaratıcılığınızı ortaya çıkarmak için yapabileceğiniz şeyler olduğunu, ya da yaratıcılığınızı ortaya çıkarmak için adım attığınızda evden, ofisten, hibrit ya da başka bir modelde çalışmanızın öneminin azaldığını düşünüyorum.

Yaratıcılık için ortam önemli olmakla birlikte, daha önemli olan sizin o ortama nasıl baktığınız ve o ortamda neler yaptığınız. Yani her ortamda yaratıcı olmak mümkün.

Bunun için, yaratıcılık söz konusu olduğunda hep o “aha anı”nı anlıyoruz ya, öncelikle bir kere bundan kurtulmamız gerekiyor. Yaratıcılık için “aha anı” çok önemli olsa da yaratıcılık bir süreçtir ve yaratıcı düşünme sürecinin her aşaması çok önemlidir.

YARATICI DÜŞÜNME SÜRECİNİN AŞAMALARI NELERDİR?

Nedir bu aşamalar? Bununla ilgili farklı teoriler var ve ben “Bir Ömür Yaratıcılık: Yaratıcı Yaşam Rehberi” başlıklı kitabımda bunlardan bahsettim. Çok bilinen Arşimet’in hamamdan çıplak çıkış hikayesi aslında bence yaratıcı sürecin özeti ve şimdi hem özeti özetleyelim, hem de bu sürecin her aşamasına evden çalışmanın etkisinin ne olduğuna kısaca bakalım.

1. DOĞRU PROBLEMİ BULMAK VE/VEYA PROBLEMİ DOĞRU İFADE ETMEK

Yaratıcı bir fikrin ortaya çıkması için önce bir problem olması gerekiyor. Yani bir dertle dertlenmiyorsanız, arada aklınıza gelen, sonra uçup giden harika fikirler dışında yaratıcı bir fikir ortaya koyamazsınız. Şimdi yaratıcı çözüm bulmak, yaratıcı bir şeyler yapmak için bir problem olması gerekiyor deyince, evden çalışma ile birlikte elimizde problemden çok bir şey yok. Şaka bir yana zaten yaşamak demek problem çözmek demek. Problem yoksa yaşamıyorsunuz. Yani haliyle problem bulma kısmı kolay. Zor olan o problemi görebilmek ve doğru bir şekilde ifade edebilmek. Burada önce hem kişisel anlamda hem işinizde hem geliştirme yapmak istediğiniz her alanda problemleri açıkça ve doğru bir şekilde ifade edebilmelisiniz. Mesela bir yöneticiyseniz çalışanlarınızın kendilerini ifade edebilmelerine olanak sağlamalısınız.

2. ÇÖZÜME DÖNÜK DERİNLEŞME

Yaratıcı düşünmenin ikinci adımında problemin çözümüne dönük olarak derin bir araştırma, düşünme, inceleme, gözleme, deneyimleme, sorma, sorgulama dönemine girmeniz gerekiyor. Evden çalışmanın, özellikle çocuk vb. sorumlulukları olanlar için zorlukları var. Eğer böyle sorumluluklarınız daha azsa, evden çalışma sürecinde bu araştırma ve gelişim sürecinde hem daha fazla zaman yaratabilir hem de iş yerindeki dikkat dağıtıcı unsurlar daha az olduğu için daha konsantre bir şekilde çalışabilirsiniz. Burada önerim şu, özellikle farklı sorumluluklarından kaynaklı öğrenmeye ve gelişime daha az zaman bulabilen, yaşadıkları problemler konusunda çözüme dönük diğerleri kadar zaman ayıramayanlar için kolaylaştırıcı olmalıyız. Üstelik bunu sadece yöneticiler değil, tüm ekip arkadaşları yapmalı.

3. AHA ANI

Yaratıcı fikir bulma sürecinin üçüncü adımında ise “aha anı” geliyor? Ne zaman mı? Onu pek bilemiyoruz. Yaratıcı düşünme teknikleriyle bu aha anını tetikleyebiliyoruz ama çoğunlukla beynimizin dağınık dinlenme modunda birdenbire ortaya çıktığını biliyoruz. Özellikle ofis ortamında rasgele yapılan ayaküstü sohbetler, ortak bir masa etrafında çalışmak, farklı uyaranlara, olumlu anlamda söylüyorum, maruz kalmak ekip üyelerinin birbirlerinin yaratıcılığına katkı sağlayabilir. Zaten şirketlerin açık ofisleri tercih etme nedenlerinden biri de bu! Ama şimdi dürüst olalım, evden çalışma öncesi, harika yaratıcı fikirler uçuşmuyordu ortalıkta. Hatta bazen yaratıcılığın en büyük engellerinden olan “toplum baskısı” pek çok fikrin kendini ifade etmesini baskılıyordu. Yani ofis ortamında da yaratıcılığı tetiklememiz gerekiyordu ve şimdi evden çalışma sürecinde de yaratıcılığı tetiklememiz gerekiyor.

Peki nasıl yapacağız bunu? Nasıl tetikleyeceğiz.

• Öncelikle, çevrimiçi toplantılarda sosyal ve kişisel konulara biraz daha fazla zaman ayıracağız. Hatta bazen sadece bu yüzden bir araya geleceğiz ve bu bir araya gelişlerde, isteyen kamerayı kapatıp bir Clubhouse etkinliği modunda sohbetler edeceğiz.

• Bir başka önerim, daha fazla oyun oynayacağız. Çevrimiçi toplantılarda oynayabileceğiniz çok basit ve eğlenceli oyunlar var. İnternetten bu şekilde pek çok oyun bulmak zor değil. Siz yeter ki isteyin, oyun oynamaktan, eğlenmekten, eğlenceli bir ortamda olmaktan çekinmeyin. Oynamayı bilene yer çok. Bilmeyene her yer dar…

• Üçüncü olarak bulunduğumuz ortamda yapabileceğimiz ufak değişiklikler yaratıcılığımızı artırmak konusunda bize olumlu etkileri olacaktır. Her ortamda yaratıcı olmak için içinde bulunduğunuz ortamda ne gibi değişikler yapabileceğiniz ile ilgili ipuçlarını Bir Ömür Yaratıcılık kitabımda anlattığım için detaya girmiyorum. Daha yenilerde Honere de Balzac‘ın evde mobilyaları değiştirdiğini, parasını ev içindeki bu tür değişiklere harcamak konusunda fazla cömert olduğunu okudum. Bunun onun yaratıcılığını artırdığını söylüyor. Doksana yakın kitap yazmış bu kadar yaratıcı birine bu konuda güvenebiliriz sanırım. Tabi Balzac kadar pahalı şeyler yapmanıza gerek yok. Bir çiçek, bir meyve kokusu, mesela benim bugünlerde favorim olan kiraz çiçeği kolonyası gibi farklı bir koku, renkli kalemler, post itler, duvara asabileceğiniz tablolar… Pek çok şey yapabilirsiniz yani.

• Dördüncüsü, meditasyon yapmak yaratıcı düşünmenin aha anı için kullanabileceğiniz bir başka araç.

• Beşincisi yaratıcı düşünme tekniklerini daha fazla kullanmalısınız. Hem bireysel hem grup olarak kullanılabilecek onlarca yaratıcı düşünme tekniği var ve çok kullanışlı yaratıcı düşünme tekniklerini yine Bir Ömür Yaratıcılık kitabımda bulabilirsiniz.

4. FİKİRLER GERÇEK HAYATTA SINANARAK YARATICILIKLARINI ORTAYA KOYABİLİR

Yaratıcı fikir üretme sürecinin üçüncü aşaması olan “aha anı”nı tetiklemek için şimdilik önerilerimi bunlarla sınırlıyor ve son aşamaya olan fikrin sınanma aşamasına geliyorum.

Bu aşamada aklımıza gelen fikirleri not etmiş olmak en önemli kural aslında.

Yaratıcı düşünmenin bu aşaması için evden çalışma sürecinde en kısıtlı olunan alan burası denilebilir. Sınırlar ve kısıtlamalar yaratıcılık için çok değerlidir. Hatta yaratıcılık bu sınırları aşmakla doğrudan ilişkilidir. Dolayısıyla bu sınırları aşmak için yapılabilecekler var.

Bulduğunuz fikri geliştirmek için küçük çalışmalar yapmak gerekiyor. Bu küçük çalışmaların içerisine evde oyun hamurlarıyla prototipler yapmak da giriyor, yazıp çizerek düşünmek de giriyor, birilerini arayıp fikir alışverişi yapmak da… Mesela aklınıza gelen bir yaratıcı çözümün uygulanabilir olup olmadığı konusunda küçük bir video çekebilir, bu video ile ilgili iş arkadaşlarınızdan, sosyal çevrenizden, ailenizden fikir alabilirsiniz. Yine evde kendi kendinize küçük rol çalışmaları deneyebilir, bu rol çalışmalarına çevrenizi çevrimiçi kanallardan dahil edebilirsiniz.

Kullanılabilir çoğunun sınırlı ücretsiz versiyonları bulunan padlet, miro, mural, kahot gibi araçlarla bu fikri sınayabilirsiniz…

BİTİRİRKEN: HAYDİ BİRBİRİMİZE İLHAM OLALIM!

Son olarak sadece işten, işle ilgili yaratıcılıktan bahsetmediğimi vurgulamak isterim. Evde çalışma sürecinde resim yapmaktan reçel yapmaya ekmek yapmaktan maket yapmaya kadar sanatsal ve gastronomik alanlarda da yaratıcılığını konuşturan çok fazla arkadaşım oldu.

Peki siz evden çalışma sürecinde yaratıcılığınızı ortaya çıkarmak neler yapıyorsunuz? Ne olursa, daha yaratıcı olduğunuzu hissediyorsunuz, neler öneriyorsunuz?